Lingwistyka Wiki
Advertisement

Gwara kurpiowska jest gwarą, która swym zasięgiem obejmuje ziemię ostrołęcką oraz część ziemi łomżyńskiej, ciechanowskiej (z Przasnyszem), makowskiej, różańskiej, nurskiej i wiskiej. Historycznie łączy się ona z ciągiem gwar mazowieckich, zachowała sporo cech archaicznych. Na te tereny została przyniesiona przez przodków Kurpi, Mazurów, w związku z czym gwara ta jest niemal identyczna z gwarą mazurską, która na Mazurach prawie całkowicie zanikła. Istnieje także pogląd, iż gwara kurpiowska jest częścią dialektu prusko-mazurskiego[1] , odrębnego od dialektu mazowieckiego.

Gwara kurpiowska w wymowie nie jest jednolita. Na przykład Kurpie z okolic Myszyńca zwrot "będzie piękny dzień" powiedzą – "bandzie psiakny dzian", a z Turośli – "bendzie psiękny dzien".

Cechy gwary kurpiowskiej[]

  • wymowa "a" pochylonego jak "o"
    • np: lekorz, mom, znom, som, tero, opoziedoć zamiast lekarz, mam, znam,sam teraz, opowiadać
  • zmiękczenie spółgłosek wargowych (jak w gwarze warmińskiej): "w'" > "ź", "p'" > "pś", "m'" > "ń" itp.
    • np.: psiwo, psić, psiejądz, zamiast piwo, pić, pieniądz
    • ziele, bazić, zianek, ziem, zięcej, ziara, zino zamiast wiele, bawić, wianek, wiem, więcej, wiara, wino
    • nie rozuniem, do niasta,panientom zamiast nie rozumiem, do miasta, pamiętam
  • mazurzenie: "sz" > "s", "cz" > "c"
    • np.: mozis, mos, desc,barsc zamiast mówisz, masz, deszcz, barszcz
  • postępowe ubezdźwięcznienie "w" (jak w języku ogólnopolskim)
    • np.: ksioty, ksity, ksitną, kfośny, kfodrot, kforta zamiast kwiaty, kwity, kwitną, kwaśny, kwadrat, kwarta,
  • prelabializacja – "ł" przed "o"
    • np.: łoko, łokno, łotforte, łoblicać zamiast oko, okno, otwarte, obliczać

Przykładowe zwroty w gwarze kurpiowskiej[]

Występujące w takich miejscowościach jak: Łączki, Piątkowizna, Zalas, Klenkor, Wyżega, Wejdo w gminie Łyse, powiat ostrołęcki:

dziewczyna dziewcok
chłopak chłopok
rodzina famelio
las les
jabłko jepko
wiśnia ziśnia
jagoda jegoda
wiadro ziedro
pijesz piwo psijes psiwo
wino zino
skąd zkelo
kiedy łonegdaj
szybko hyzo
szybciej sporzej
mówić muzić
opowiem ci bajkę jaką pamiętam opoziem ci bojke jakom panientom
na zdrowie na zdrozie
dom chałupa, izba
drzwi zamknięte drzzi zaperte
dobry wieczór dobry ziecór
głupi głupsiok
jak się masz jok sie mos
wiem ziem
która godzina chtórna godzina
kubek baherek

Szablon:Przypisy

Advertisement