Ґ

Litera cyrylicy
Podstawowe litery
А	Б	В	Г	Ґ	Ѓ	Д
Ђ	Е	Ё	Є	Ж	З	Ѕ
И	І	Ї	Й	Ј	К	Ќ
Л	Љ	М	Н	Њ	О	П
Р	С	Т	Ћ	У	Ў	Ф
Х	Ц	Ч	Џ	Ш	Щ	Ъ
Ы	Ь	Э	Ю	Я
Nieużywane już znaki
Ҁ	Ѹ	Ѡ	Ѿ	Ѡ҃	Ѽ	Ꙍ
Ѻ	Ѣ	ІА	Ѥ	ІѢ	Ѧ	Ѫ
Ѩ	Ѭ	Ѯ	Ѳ	Ѵ	Ѷ	Ѱ
Niesłowiańskie litery
Ӑ	Ӓ	Ә	Ӛ	Ӕ	Ғ	Ҕ
Ӻ	Ӷ	Ԁ	Ԃ	Ӗ	Ӂ	Җ
Ӝ	Ԅ	Ҙ	Ӟ	Ԑ	Ӡ	Ԇ
Ӣ	Ҋ	Ӥ	Қ	Ӄ	Ҡ	Ҟ
Ҝ	Ԟ	Ԛ	Ӆ	Ԓ	Ԡ	Ԉ
Ԕ	Ӎ	Ӊ	Ң	Ӈ	Ҥ	Ԣ
Ԋ	Ӧ	Ө	Ӫ	Ҩ	Ԥ	Ҧ
Ҏ	Ԗ	TҪ	Ԍ	Ҭ	Ԏ	Ӯ
Ӱ	Ӳ	Ү	Ұ	Ҳ	Ӽ	Ӿ
Һ	Ԧ	Ҵ	Ҷ	Ӵ	Ӌ	Ҹ
Ҽ	Ҿ	Ӹ	Ҍ	Ӭ	Ԙ	Ԝ
Ӏ
Inne znaki
~	҂	*	҈	҉
Spis liter cyrylicy

Ґ, ґ (ukr. ge) — piąta litera alfabetu ukraińskiego, czasami nieoficjalnie stosowana także w ortografii białoruskiej. Oznacza rzadko w tych językach występujący dźwięk [g], spotykany wyłącznie w wyrazach zapożyczonych i transkrypcji nazw obcojęzycznych.

W zachodniej Rusi konieczność oddania dźwięku [g] pojawiła się już w średniowieczu, w związku z intensywnymi kontaktami z językiem niemieckim i polskim. W ówczesnej zachodnioruskiej ortografii używano do tego celu dwuznaku кг – być może pod wpływem greckiego dwuznaku γκ o tej samej funkcji. Postać litery Ґ pochodzi z bizantyjskiej greckiej kursywy, gdzie była jednym ze sposobów zapisu litery gamma; spotyka się ją tam już na przełomie XVI i XVII wieku. W grafii ukraińskiej litera ta pojawiła się dopiero w XIX wieku w Austro-Węgrzech. Innymi kandydatami dla oznaczenia dźwięku [g] były stary dwuznak кг oraz zapożyczone z alfabetu łacińskiego g. W Rosji natomiast litera Ґ weszła do użycia (w zapisie języka ukraińskiego) dopiero w roku 1905. W roku 1933 na polecenie władz ZSRR została usunięta z alfabetu ukraińskiego jako „burżuazyjna”, zachowała się częściowo wyłącznie w literaturze lingwistycznej w transkrypcji fonetycznej. Używana była jednak powszechnie na emigracji (do 1945 r. również w Polsce). Przywrócona do alfabetu ukraińskiego w roku 1990.

Oficjalnie litera Ґ nazywa się ґе; potocznie używane są także nazwy: ґе з гачком i ґе з гичкою.

Z literą Ґ związany jest stary spór o zakres jej użycia, trwający od XIX wieku między Ukraińcami z Zachodu i Wschodu. Chodzi głównie o pisownię zapożyczeń z języków zachodnich zawierających literę G. Ogólnie rzecz biorąc, dialekty wschodnie zapożyczały więcej za pośrednictwem języka rosyjskiego, z czego wynika wymowa i chęć pisowni Г (np. region – [rɛɦʲˈjon] регіон); z kolei do dialektów zachodnich więcej zapożyczeń trafiało bezpośrednio lub za pośrednictwem niemieckiego, polskiego, czeskiego i węgierskiego, z czego wynika wymowa i chęć pisowni Ґ ([rɛgʲˈon] реґіон). Obecne zasady ortografii nawiązują do zawartego w 1928 roku kompromisu, który zasadniczo bliższy był wymowie wschodniej. Jego zasadniczą wadą jest brak jasnych reguł, według których uczyniono pojedyncze ustępstwa na rzecz wymowy zachodniej.

Kodowanie

Litera	Unikod	HTML
Ґ	U+0490	Ґ
ґ	U+0491	ґ